1. صفحه اصلی
  2. مقالات و نوشته ها
  3. پیانو ناپلئون بناپارت در تهران
پیانو ناپلئون بناپارت در تهران

پیانو ناپلئون بناپارت در تهران

اولین پیانو در تهران قدیم ، پیانویی بود که ناپلئون بناپارت در سال ۱۸۳۵ به فتحعلی شاه قاجار، اهدا کرد و نخستین کسی که در تهران با پیانو نعماتی را می نواخت ، گربه خاقان مغفور یا گربه همان فتحعلی شاه بود.

هنگامی که در سال ۱۸۳۵ میلادی، پیانوی سفید اهدایی “ناپلئون” به دربار “فتحعلی شاه” رسید. نه کسی شکل و شمایل پیانو را دیده بود و نه با نواختن آن آشنایی داشت. تنها گربه ی خاقان بود که روی آن می نشست و با خرامیدن بر روی آن، رفت و آمدِ درباریان را نظاره می کرد. به این ترتیب این اولین پیانو سال های سال، به عنوان یک تکه مبلمان دکوراتیو ، در تالارِ سلطنتی قاجار ، جا خوش کرده بود.
سی و پنج سال بعد، در سالِ ۱۸۷۰ “ناصرالدین شاه” که در سفرِ پاریس، از یک نمایشگاهِ پیانو دیدن می کرد، به یاد پیانویی افتاد که “ناپلئون” به جدش هدیه کرده بود و بی درنگ چهار دستگاه پیانو سفارش داد که یکی دو ماهی بعد به ایران رسید، اما مشکل اصلی همچنان باقی ماند و آن این بود که کسی نبود که بتواند پیانو بنوازد.

سرانجام طلسم شکست و “محمد صادق خان سردارالملک”، نوازنده سنتور دربار دستی از آستین درآورد و پشت پیانو نشست. البته آن چه می نواخت به دل نمی نشست. مثل سنتوری صدا می داد که کوک نداشته باشد. از همین جا “محمد صادق خان” کشف کرد که می شود کوک پیانو را هم مانند سنتور عوض کرد تا دشتی و سه گاه و افشاری را هم بتوان از دل آن بیرون کشید. به هر حال او را باید نخستین نوازنده پیانو در ایران به شمار آورد. او حتی مدتی پیانو نواختن را به دختران ناصرالدین شاه می آموخت. از این تاریخ است که زندگی پیانو در ایران آغاز می شود.
با آمدنِ “لومر فرانسوی” که برای سرپرستی موسیقی نظام به ایران آمده بود، راه برای ورود سازهای غربی از جمله پیانو هموار شد. “لومر” برای نخستین بار آهنگ های روستایی ایران را نیز برای پیانو تنظیم کرد و خود آن ها را نواخت.

می شود گفت که “لومر” و شاگردان او (“غلامرضا مین باشیان”، “معتمد الدوله یحیائیان” و “محمود مفخم”) از نخستین مروجان پیانو نوازی در ایران بوده اند تا آن جا که گروه های موسیقی سنتی که بعدها به وجود آمدند نیز ترغیب شدند پیانو را به کار بگیرند، از جمله “درویش خان”، موسیقی دانِ برجسته ی آن زمان پیانو را نیز وارد ارکستر انجمن اخوت کرد و نواختن آن را به “مشیر همایون شهردار” سپرد. همراه با پیانو، یک رشته مفاهیم موسیقی بین المللی نیز وارد فرهنگ موسیقایی ایران شد، مانند «ارکستر»، «کنسرت»، «گام»، «آکورد»، «پوزیسیون»، «رسیتال»، «آکومپانیمان»، «سلو»، «دوئت»، «اپرت»، «اپرا» و «آنتراکت.» و…
با آغاز جنبش نوآوری و تاسیس مدرسه ی عالی موسیقی “کلنل وزیری”، آموختن و نواختن آن، در فهرست های درسی و برنامه های اجرایی قرار گرفت. یکی از شاگردان مکتبِ وزیری که کوشش های او برای ایجادِ سازگاری و پیوستگی موسیقی ما با پیانو نقشی بزرگ ایفا کرده، زنده یاد استاد “جواد معروفی” است. استاد “جواد معروفی” در سال ۱۲۹۴ خورشیدی در تهران و در خانواده ای هنردوست و هنرمندِ سرشناس زاده شده است. پدرِ او “موسی خان معروفی” تارنواز و ردیف شناس معروف بود که خود نیز، نزدِ نوآورانِ آغازین، یعنی “غلامحسین درویش” و “علی نقی وزیری” آموزش دیده بود.
دیگر کسانی که توانستند در آن ایام پیانو را خوب بنوازند ، مشیر همایون شهردار و مرتضی محجوبی بودند. مشیر همایون شهردار پیانو را نزد سالار معزز فرا گرفت و تار را نیز نزد میرزا عبدالله و آقا حسینقلی آموخته بود. مشیر همایون شهردار آهنگساز ترانه ماندگار مرا ببوس بود که توانست در نواختن پیانو کسب مهارت کرده و به شاگردان خود نیز این مهارت را انتقال دهد.
به این ترتیب بود که تهران دروازه ساز پیانو شد‌. سازی که اولین نوازنده آن در تهران از گربه خاقان مغفور بود.

امتیاز شما به این مطلب
تهران ، شهر یا روستا
اولین روزنامه تهران

پست های مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
برای ادامه، شما باید با قوانین موافقت کنید

فهرست