محله کن یکی از بهترین مناطق گردشگری تهران + اطلاعات کامل

محله کن یکی از محله های قدیمی تهران است که در منطقه 5 تهران قرار دارد. همچنین کن یکی از بخش های تهران است که منطقه وسیعی از کوهستان های اطراف تهران جزو بخش کن محسوب می شود. قدمت محله کن را تا ۲۵۰۰ سال تخمین زده اند. اگر چه کن را امروزه با نام یک محله در تهران می شناسند ، اما در زمانی که بسیاری از مناطق و حتی خود تهران نیز وجود نداشت ، کن منطقه ای بسیار بزرگ و آباد بود که ساکنین بسیار زیادی در آن زندگی می کردند. محله کن از اصیل ترین مناطق تهران است که تاریخ پیوسته ای را به قدمت تقریبی ۲۵۰۰ سال در کنار رودخانه کن حفظ کرده است. کن امروزه تبدیل به منطقه ای گردشگری و تفرجگاهی بزرگ در غرب تهران شده است ، بنابراین در هنگامی که از واژه کن استفاده می کنیم بیشتر به منطقه ای تفرجگاهی و گردشگری و همچنین محله ای در غرب تهران اشاره دارد. محله کن را سابقا با نام کن سولقان نیز می شناختند و هنوز نیز واژه کن سولقان از واژه های مصطلح درباره کن است. در این مطلب نگاهی به تاریخچه کن ، تفرجگاه ها و ابعاد گردشگری کن و همچنین شرایط زندگی در محله کن داشته باشیم.

کن قدیم کجاست؟

محله کن یکی از محله های منطقه ۵ تهران است. محله کن در گذشته وسعت بسیار زیادی داشته است به نوعی که اراضی بسیاری از مناطق اطراف این بخش را جزو اراضی کن می شناختند. محدوده کن قدیم حتی بسیار پهناورتر از بخش کن کنونی بود به نوعی که محدوده کن قدیم از جنوب تا اراضی روستای یافت آباد پیش می رفت. محدوده کن قدیم در بخش غربی آن تا محدوده وردآورد و کاروانسرای سنگی و از شرق تا محدوده طرشت قدیم و پونک پیش می رفت. برای تصور بهتر شما درباره محدوده کن قدیم ، می توان مناطق بزرگی را چون محدوده کنونی کن و کوهسار ، شهرزیبا ، شهرک راه آهن ، چیتگر ، تهرانسر ، جنت آباد و بخش هایی از بلوار فردوس و سازمان برنامه و منطقه شهران را جزو اراضی کن بزرگ قلمداد کرد و این تنها بخشی از اراضی کن بود ، به نوعی که اراضی شمالی کن را محدوده هایی چون روستای سولقان ، سنگان ، رندان ، کیگا ، امامزاده داود ، کشار ، اراضی لتمان کن و واریش و وردیج می دانند. این محدوده گسترده ، همگی جزو اراضی کن بوده است و این مورد نشان دهنده اهمیت و وسعت بسیار زیاد کن قدیم بود.

بخش کن کجاست؟

امروزه محله کن را یک بخش از تهران و یا یک محله از تهران می دانند. بخش کن محدوده محله کن و دهستان سولقان و روستاهای سنگان ، کیگا ، امامزاده داود ، سنگان ، رندان و واریش و وردیج است و بخش های جنوبی آن همگی جزو اراضی محله های دیگر محسوب می‌شود.

محله کن کجاست؟

محله کن یکی از محله های منطقه ۵ تهران است. محله کن امروز وسعت جغرافیایی خود را تا حد بسیار زیادی از دست داده است. محله کن از شمال با خیابان بهاران و محله بهاران ، از جنوب با بزرگراه همت و محله شهرزیبا ، از شرق با خیابان کوهسار و محله شهران و از غرب با رودخانه کن و محله دهکده المپیک محدود شده است. این تقسیم بندی بر اساس الگوی جدید محله های تهران صورت گرفته است. در حالی که کن قدیم محدوده های گسترده ای را از مناطق ۵ و ۲۲ و محدوده هایی از مناطق ۲ و ۲۱ را تحت تسلط و سیطره داشت.

رودخانه کن

رودخانه کن ، رودخانه ای بسیار بزرگ در غرب تهران است. رودخانه کن از کوه های بسیار بزرگی در غرب تهران سرچشمه گرفته و دارای حوزه آبریز بسیار وسیعی است. سرچشمه های اصلی رودخانه کن از رودخانه های سنگان ، رودخانه کیگا ، رودخانه رندان ، رودخانه کشار و رودخانه امامزاده داود سرچشمه گرفته و پس از عبور از سولقان وارد محله کن و شهر تهران می شود. رودخانه کن پس از عبور از مناطق ۵ ، منطقه ۲۱ تهران و منطقه ۱۸ تهران و دشت ورامین و دشت قم در نهایت به دریاچه نمک قم می ریزد. البته امروزه به دلیل برداشت بی رویه از آب این رودخانه ، رودخانه کن پس از عبور از روستاهای گلدسته و روستای احمد آباد در طی مسیر خشک شده و از بین می رود ، در حالیکه در گذشته این رودخانه به رودخانه های دورتر به رودخانه های کرج و رودخانه جاجرود پیوسته و به دریاچه نمک می ریخت.

تاریخچه کن

در حین حفاری های بزرگراه همت در سال ۱۳۸۵ ، کوزه ای پر از سکه های طلا در محدوده کن یافته شد که نشان می داد ، در این محدوده در ۱۴۰۰ سال پیش مردمانی می زیسته اند. افسانه ای در کن وجود دارد که می گوید فردی به نام مهناو کبیر در ادوار باستانی کن را تاسیس کرده است. از سویی دیگر در کتب قدیمی کن را جزو محدودی شهر ری می شناختند و تمامی این موارد نشان از قدمت تاریخ کن دارد. باید گفت که یکی از بزرگترین استدلال ها درباره تاریخ کن ، رودخانه خروشان کن بوده است.

رودخانه کن یکی از نشانه های سکونت اهالی کن در این منطقه است. تقریبا اکثر تمدن های بزرگ جهان در مناطقی شکل گرفته که دارای رودخانه بودند و رودخانه کن نیز یکی از مهمترین عناصر شکل دهنده سکونت و تمدن در کن بوده است. از دیگر نشانه های تاریخچه کن وجود امامزادگان بسیار زیاد در این منطقه است. امامزاده حسین در روستای کن ، امامزاده نوربخش در روستای سولقان ، امامزاده داود در روستای امامزاده داود و وجود چهار امامزاده در روستای سنگان از نشانه های قدمت تاریخی کن به حساب می آید.

در روایتی دیگر در زمان حفر زمین برای احداث ساختمانی در جنب مدرسه مهدیه فعلی ، استخوان هایی کشف شد که دفن آن ها رو به قبله نبود که این نوع دفن نشان از سکونتی پیش از اسلام را در این منطقه هویدا کرد‌. تمامی این مطالب را باید در کنار لهجه کنی گذاشت. اهالی کن به زبان تاتی و لهجه کنی گویش دارند. این لهجه امروزه نیز در منطقه کن رایج است و اهالی این منطقه با همین زبان با یکدیگر گویش می کنند. گویش کنی از دلایل محکمی است که نشان می دهد ، محله کن دارای تباری پیوسته در طول تاریخ بوده است و مردمان امروز کن همان مردمانی هستند که در هزاران سال پیش نیز در همین منطقه زندگی می کردند.

کن در کتب تاریخی

درباره محدوده کن در کتب تاریخی ، مواردی وجود دارد که باعث شگفتی است و این ظن را تقویت می کند که بخش وسیعی از شمیرانات در محدوده کن قرار داشتند.
در لغتنامه دهخدا مطالب بسیار جالبی درباره کن گفته شده است که در نوع خود جالب است. مرحوم دهخدا درباره کن چنین می گوید : کن مرکز بخشی است در شمال باختری تهران که در ابتدای دره سولقان واقع است و در حدود ۵۲۰۰ تن سکنه دارد، بخش کن از پنج محله به نام‌های سرآسیاب، اسماعیلیان، درقاضی، میان‌ده و بالون تشکیل می‌شود. این محله‌ها و باغ‌های کن در قسمت خاور رودخانه کن که از ارتفاعات شمالی سولقان سرچشمه می‌گیرد واقع است و آب مزروعی این قصبه از زهاب همین رودخانه تأمین می‌شود.

کن دارای بخشداری، ژاندارمری، بهداری، آمار، پست، محضر رسمی و دبستان و چندین مغازه و دکان است. بخش کن در سابق مهم بوده و از چهار دهستان کن، شمیران، ارنگه و لورا و شهرستانک تشکیل می‌شود که در اواخر سال ۱۳۲۶ ه‍.ش دهستان شمیران تبدیل به بخش و دهستان‌های ارنگه و لورا و شهرستانک ضمیمه بخش کرج شده‌است. جالب‌تر آنکه در کتاب قصران (نام قدیم تهران ) نوشته محمد علی کریمیان آمده است که : وضعیت جغرافیایی و اقلیمی کن باستان آنچه در قصران خارج واقع است، عبارتند از: دهستان سولقان با شانزده آبادی یعنی: امامزاده داود، امامزاده عقیل، باغ دره، باغ میر، جنگلک، رندان، سنگان، سولقان، طالون، قلعه ارمنه، قلهک دره، کشار سفلی، کشار علیا، کن، کیگا و هریاس؛ و همچنین دهستان طرشت درشت با شش آبادی: باغ ونک، پونک، حصارک کن، خاک احمدی، خوروین و مرادآباد. کن در آن زمان جزو دهستان سولقان و مرکز بخش کن شهرستانک طهران بوده و در شمال غربی تهران و در ابتدای دره سولقان واقع است.

همچنین در ۵۲۰۶ درجه طول و ۴۲۰۶ درجه عرض جغرافیایی بر طبق فرهنگ جغرافیا و فرهنگ آبادی‌های کشور است. دو دبستان و درمانگاه و شرکت تعاونی دارد. از رودخانه کن هفت قنات مشروب می‌شود و ۱۰۰۰۰ راس گوسفند نگهداری می‌شود و ۱۵۰۰ هکتار گندم کاری آبی داشته و ۱۲۵۰ هکتار باغ وقلمستان دارد. باغ‌های کن در قسمت خاور رودخانه کن که از مرتفعات شمالی سولقان سرچشمه می‌گیرد واقع است. از آنجا گندم، جو، نخود، انجیر، انار، خرمالو، زردآلو و گیلاس به دست می‌آید. در قسمتی دیگر از این کتاب آمده‌است: تاریخ کن نیز با قدمت بیش از یک هزار سال نشانگر تمدنی کهن است. البته لازم است ذکر شود مناطق کن و ری از تهران قدیمی‌تر هستند و نقل است در کتاب‌های تاریخی که: در زمان تیمور حاکم شهرری افرادی را برای تهیه میوه از باغات کن به سوی این محل گسیل می‌دارد؛ ولی آنها جز ویرانی مخروبه چیزی نمی‌یابند.

هنگامی که از چوپان‌های گله که در اطراف آن محل با احشامشان بودند از کن سراغ می‌گیرند آنها در جواب به زلزله‌ای که به تازگی اتفاق افتاده اشاره می‌کنند که در آن زلزله، کن به کلی ویران شده و آنهایی که با توجه به کارشان در دشت و بیابان بودند از زلزله در امان می‌مانند و تعداد خیلی کمی زنده می‌مانند. همانطور که مشاهده می شود در این کتب مناطق وسیعی از شمیرانات ، ونک ، طرشت و شهرک غرب را جملگی جزو اراضی کن قدیم نام برده است. این موضوعات ارزش تاریخی کن را در تاریخچه تهران اثبات می کند و نشان می دهد که کن چه تاثیرات مهمی را در تحولات جغرافیایی و اجتماعی تهران داشته است و ما امروز درباره این تاثیرات شگفت انگیز ، تا چه میزان کمتر می دانیم.

تبار مردمان کن

تبار مردمان کن جزو موضوعاتی است که‌ ارزش خاصی در بین موضوعات تاریخی کن را به خود اختصاص داده است. محله کن دارای تاریخچه ای بی نظیر در تهران است. اهالی کن از اصیل ترین ساکنان تهران هستند که امروزه نیز در همین منطقه سکونت دارند. در گذشته آنچه را که ما امروز با نام تهران می شناسیم، چهار بخش اصلی داشت. بخش های اصلی تهران در آن زمان بخش شمیرانات ، تهران شهر ری و بخش کن بود. این مورد نشان می دهد که بخش کن و محله کن دارای سابقه ای بسیار طولانی در سکونت است.

آنچه بر جذابیت این موضوع اضافه می کند ، پیوستگی و اصالت اهالی بخش کن است. ما از پیشینیان و تبار بخش های دیگر تهران کمتر می دانیم. تنها بخش هایی از شمیرانات ، پونک و فرحزاد هستند که دارای تباری از حدود هشتصد تا هزار سال گذشته هستند و البته باید گفت که این بخش ها نیز در قدیم جزو کن بوده اند ، اما درباره کن چنین نیست. تبار اهالی کن را می توان تا بیش از دو هزار سال نیز تخمین زد. از دیگر موضوعات بسیار جذاب درباره تبار کنی ها می توان به پیوستگی تبار مردمان کن اشاره کرد که در میان تمام بخش ها و ساکنین تهران ، بی نظیر است.

اهالی امروز کن و روستاهای اطراف کن دقیقا همان مردمی هستند که از دوهزار سال پیش و حتی پیشتر در همین محدوده جغرافیایی زندگی می کردند. اگر ری در زمان تهاجم مغول از بین رفت و تبار ری با تهران آمیخته شد و اگر تهرانی ها دارای طیف رنگین کمانی از اقوام مختلف هستند و اگر بسیاری از مناطق شمیرانات تبار گذشته خود را از دست داده و با اقوام مهاجر مازندرانی ، مناطق جدید خود را شکل دادند ، درباره تبار مردمان کن ، این گونه نیست و کنی های امروز تهران همان مردمی بودند که در دو هزار سال پیش در این منطقه با آداب و رسوم و زبان منحصر به فرد خود ، سکونت داشتند. پیوستگی تبار مردمان کن از جمله مواردی است که کمتر نسبت به آن توجه شده است و این موضوع می تواند با تحقیقات تکمیلی جزو تبارشناسی های برتر تهران و حتی ایران در فهرست میراث فرهنگی به ثبت برسد.

آداب و رسوم کنی ها

آداب و رسوم کنی ها و فرهنگ مردمان کن نیز در نوع خود بسیار جالب و دیدنی است. کنی ها با زبان شیرین تاتی گویش می کنند و اگر در کوچه پس کوچه های کن قدم بزنید و یا به روستاهای کن سولقان سفر کنید ، گویش زیبای کنی را خواهید شنید. گویش زیبای کنی نیز همچون مردمان کن بسیار اصیل و منحصر به فرد است. تقریبا تمامی اهالی کن شیعه مذهب هستند و ارادت خاصی به امامزاده های منطقه کن دارند. منطقه کن دارای چندین امامزاده است که در محله کن و روستاهای اطراف آن پراکنده شده اند که مشهورترین این امامزاده ها ، امامزاده داود است. اهالی کن دارای پیوندهای محکم اجتماعی هستند که این پیوندها را در قرون متمادی حفظ کرده اند.

پیوندهای اجتماعی کن تنها منحصر به موضوعات مذهبی نیست ، بلکه این پیوندها در تمام شئون اجتماعی اهالی کن وجود دارد به نوعی که کنی ها برای کمک به یکدیگر از هیچ کاری دریغ نمی کنند. رسومی مانند کلاه بنگنک ، سمنو پزان ، اجرای مراسمهای مختلف در ماه رمضان و ماه محرم و رسومات متعدد در عید نوروز به طور بسیار مستحکمی در منطقه کن رایج است. امروزه نیز هر گاه یک کنی اصیل فردی از خانواده خود را از دست می دهد ، اقوام و دوستان تا سه روز در منزل متوفی و به جهت دلداری و تسکین آلام خانواده او سر زده و خانواده متوفی را ترک نمی کنند. در مراسم های گوناگون منطقه کن هنوز تفکرات و آداب و رسوم مختلف آن پا برجا است و این موضوع ، به جهت پیوستگی تاریخی و فرهنگی در منطقه کن است.

کن سولقان کجاست؟

کن سولقان یکی از اصطلاحات رایج در میان مردم درباره منطقه کن است. منطقه کن از یک بخش اصلی و روستاهای اطراف آن تشکیل شده است کل همگی این روستاها جزو بهترین روستاهای گردشگری اطراف تهران هستند. روستای سولقان یکی از نزدیکترین این روستاها است. فاصله کن تا سولقان ، تنها ۸ کیلومتر است و به دلیل تردد بسیار زیاد تهرانی ها به این منطقه و شهرت بسیار زیاد و پیوندهای محکمی که میان کنی ها و سولقانی ها وجود داشت ، بسیاری از تهرانی ها این منطقه را با نام مصطلح کن سولقان می شناختند. شاید در نظر اول این اصطلاح ، واژگانی نامربوط باشد ، اما به نظر می رسد که رایج شدن چنین اصطلاحی نشان از پیوند تاریخی کنی ها و سولقانی ها است که تا امروز نیز این پیوند بر جای مانده است. کن سولقان به واقع واژه ای برای شناسایی منطقه بزرگ کن و روستای سولقان است.

محله های قدیمی کن

محله کن دارای پنج محله قدیمی است. که در زبان محلی دارای نام های قديمي هستند. محله بالان یا بالون ، محله اسماعیلیان اسمالون ، محله دره زرنو ، محله میانده یا میونده ، محله دارقاضی يا درقاضی و محله سرآسیاب از جمله این محله ها هستند. محله های دیگری در منطقه کن نیز بودند که این محله ها در اطراف محله های کن پراکنده بودند.

روستاهای کن

منطقه کن دارای روستاهای بسیاری است که در حوزه شمال این منطقه و پراکنده شده اند. بیشتر این روستاها امروزه جزو دهستان سولقان هستند و روستاهای واریش و وردیج نیز در منطقه ای نزدیک وردآورد قرار دارند. روستاهای اطراف کن عبارتند از :

• روستای سولقان
• روستای سنگان
• روستای مزرا یا روستای امامزاده عقیل
• دره تک (دره تک یکی از مناطق اطراف سنگان است)
• روستای رندان
• روستای طالون
• روستای کشار
• روستای کیگا
• روستای امامزاده داود
• روستای واریش
• روستای وردیج
• لتمان که امروز منطقه ای غیر مسکونی است اما احتمال میرود که لتمان نیز در گذشته بخشی مسکونی بوده باشد.

پل تاریخی کن

پل تاریخی کن ، پلی قدیمی و مربوط به دوران قاجار بود که در سال ۱۲۹۰ در محدوده شمالی کن ساخته شد. حاج محمد علی کنی از معتمدین و خیرین منطقه کن در سال ۱۳۱۲ پل امروزی را بر روی رودخانه کن و در همان محل پل قبلی ساخت.‌ سازه پل کن از سازه های بسیار منحصر به فرد تاریخی در این منطقه است ، به نوعی که این سازه آجری پس از نزدیک به یک قرن از کوران تمام حوادث طبیعی ، جان سالم به در برد و تنها سیل فروردین سال ۱۳۹۸ در رودخانه کن بود که توانست ، بخشی از این پل را تخریب کند. پل کن در سال ۱۴۰۰ مورد مرمت قرار گرفت و مجددا عبور و مرور از روی پل کن از سر گرفته شد. پل کن در گذشته محل عبور و اتصال محله کن به جاده سولقان بود. با احداث و آسفالت شدن جاده سولقان و امامزاده داود در دهه ۱۳۵۰ ، پل ماشین رو دیگری در شمال پل تاریخی کن ساخته شد و پل جدید عبور خودروها را از رودخانه کن امکانپذیر کرد و از تردد های پل تاریخی کن کاسته شد ، اما پل تاریخی کن به عنوان نماد منطقه کن و یادآور روزهای زیبای گذشته کن در این روستا باقی ماند و در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. پل تاریخی کن میراث ماندگار حاج محمد علی کنی و نماد همنوع دوستی و صدفه جاریه این مرد بزرگ کنی است.

مشکلات امروز کن

کن امروز با یک خطر بسیار جدی مواجه است. خطری که امروزه در کمین کن است ، از بین رفتن تبار کنی است. تبار کنی ، تنها تبار پیوسته و به جا مانده تاریخی در منطقه تهران است. بسیاری از عناصر تبار شناسی کن امروزه یا از بین رفته اند و یا کم رنگ شده اند. جغرافیای وسیع کن که روزگاری از ونک تا وردآورد و از شمال یافت آباد و اسماعیل آباد تا امامزاده داود را در بر می گرفت ، امروز منحصر به بک محله و روستاهای اطراف آن شده است و کن ، پیوستگی جغرافیایی خود را از دست داده است. بزرگراه های مختلفی مانند بزرگراه حکیم، بزرگراه همت و بزرگراه آبشناسان در این مرزهای جغرافیایی انقطاع ایجاد کرده اند و به خصوص بزرگراه همت بزرگترین صدمات و لطمات را به این منطقه وارد کرده است به نوعی که بزرگراه همت ، خود روستای کن را نیز منقطع کرده و کن را به دو بخش شمالی و جنوبی آن تقسیم کرده است.‌ تقسیم بندی مناطق تهران نیز از دلایل گسست جغرافیایی کن است.

بخش های مختلف کن قدیم هر کدام در مناطق ۵ ، ۲۱ ، ۱۸ ، ۲ و ۲۲ تهران تکه تکه شده اند. از سویی دیگر ، تقسیم بندی محله های تهران ، هویت کن را تا حد بسیار زیادی مخدوش کرده و در این تقسیمات به مادر اصلی آن ها که کن بوده توجهی نشده است. به طور مثال محله های پونک و فرحزاد از محدوده کن جدا شده و در تقسیمات منطقه ای جزئی از مناطق تهران قلمداد شده اند. باید در نظر داشت که یکی از مسیرهای اصلی جاده امامزاده داود از طریق فرحزاد بوده و این مورد نشان می دهد که فرحزاد ، پونک و بخش‌هایی از سعادت آباد و حتی بخش هایی از ولنجک در گذشته جزو منطقه کن محسوب می شدند.‌ اما امروزه این مناطق دارای هویت هایی در مناطق مختلف تهران شده و از هویت اصلی خود جدا شده اند. عدم تحقیقات درباره تبارشناسی کن و گردآوری عناصر این تبارشناسی باعث شده تا در بوته زمان بسیاری از این عناصر خدشه دار شده و در معرض فراموشی و نابودی قرار گیرند. اگر این تبار شناسی اتفاق نیافتد این خطر وجود دارد که چراغ تبار اصیل کنی نیز چون دیگر تباران تهرانی مانند تبار ری ، تبار شمیرانی و تبار تهرانی از بین رفته و پس از هزاران سال دیگر کسی زبان زیبای کنی را به گوش نشنود. اگر چنین شود ، ما پس از تباران دیگر جاری در تهران شاهد افول آخرین تبار اصیل در تهران خواهیم بود.

سؤالات متداول درباره کن تهران

کن تهران کجاست؟
محله کن تهران امروزه یکی از محله‌های شمال غرب تهران است که در منطقه ۵ تهران قرار دارد. محله کن تهران امروزه از جنوب به بزرگراه همت و از شمال به کوه‌های البرز و از شرق به خیابان کوهسار و از غرب به رودخانه کن می‌رسد اما کن در گذشته دارای محدوده بسیار بزرگی بوده و بسیاری از محله‌های غرب تهران مانند فرحزاد، بخش‌هایی از سعادت آباد، شهرزیبا، جنت آباد، تهرانسر، شهرک راه آهن. طرشت، صادقیه، پونک، مرزداران، لتمان کن و تا ورد آورد را تحت نفوذ خود داشته و پس از شهر ری، شمیرانات و تهران قدیم که شامل قدیمی‌ترین محله‌های تهران می‌شد، بزرگترین منطقه تهران بود و حتی می‌توان گفت که وسعت کن قدیم از وسعت تهران قدیم نیز بیشتر بود. کن تهران همچنین یکی از بخش‌های شهر تهران است که مجموعه‌ای از محله‌های تهران و روستا‌های اطراف تهران را در بر می‌گیرد. بخش کن نیز امروز دارای محدوده بزرگی است که بخش‌هایی از همین محله‌ها را در بر می‌گیرد. اما باید توجه داشت که حتی بخش کن نیز دارای وسعت بزرگ کن قدیم نیست و نمی‌تواند گویای واقعیت‌های جغرافیای کن قدیم باشد. امروز حتی محله‌هایی مانند کوهسار و بهاران نیز از کن جدا شده و خود مبدل به محله‌هایی مستقل شده‌اند و این در حالی است که این محله‌ها در گذشته جزء روستای کن بوده‌اند.