محله پامنار تهران کجاست (گشتی در مرکز حاکمیت سیاسی قاجاریه)

محله پامنار تهران یکی از قدیمی ترین محله های تهران است. محله پامنار تهران از جمله محله هایی است که نقشی اساسی و بسیار مهم را در تاریخچه تهران دارد ، چرا که تاریخچه تهران قدیم از محله پامنار و محله های اطراف آن آغاز می شود. محله پامنار در کنار بازار بزرگ تهران ، سنگلج ، محله عودلاجان و چاله میدان اولین محله های تهران بودند که در زمان شاه تهماسب صفوی وارد حصار تهران شدند. البته این سخن به معنی نفی قدمت تاریخی برخی دیگر از محله های تهران مانند ابن بابویه و قیطریه نیست ، بلکه این سخن به آن معنا است که شهری را که ما در پانصد سال گذشته ، به نام تهران می شناسیم ، محصول محله هایی چون پامنار و سه محله دیگر است و بعدها تهران با وسعت این محله ها بود که چارچوب کلی تهران امروز شکل گرفت. خیابان پامنار گذر اصلی دروازه شمیران به منطقه تهران بود که شامل کاروانسرای پامنار و مسجد عودلاجان و مجموعه های بازار هایاطراف بود. پامنار امروز اما نام خیابانی است که در مجاورت محله عودلاجان قرار داشته و در محدوده منطقه 12 تهران است.

محله پامنار کجاست؟

محله پامنار از جمله محله های مناطق مرکزی شهر تهران است. محله پامنار امروز از شمال با خیابان امام خمینی، خیابان فردوسی، میدان امام خمینی، خیابان ناصرخسرو و خیابان امیرکبیر، از جنوب با خیابان پانزده خرداد و چهار راه گلوبندک ، از شرق با خیابان مصطفی خمینی و از غرب با خیابان خیام ومحدود شده و با محله‌های ‌فردوسی، محله سنگلج، محله بهارستان، محله ایران، محله بازار، محله امین حضور و محله سیروس مجاورت دارد. محله پامنار در شرق محله سنگلج و در غرب عودلاجان قرار دارد.
آدرس محله پامنار تهران
تهران ، منطقه 12 تهران ، خیابان پانزده خرداد ، خیابان پامنار

خیابان پامنار تهران کجاست؟

خیابان پامنار یکی از خیابان های مهم محدوده بازار تهران است که در درون محله پامنار قرار دارد. خیابان پامنار ، مهمترین خیابان محله پامنار است. خیابان پامنار ، خیابانی در جهت جنوب به شمال است که از خیابان پانزده خرداد آغاز شده و تا خیابان امیرکبیر امتداد دارد. خیابان پامنار در مجاورت محله عودلاجان و گذر عودلاجان قرار دارد. بازار مروی، رستوران سنتی عودلاجان ، بازار بزرگ پامنار، بازار مترو، پاساژ بزرگ خیام، و مسجد آیت الله شاه بابا در خیابان پامنار تهران قرار دارد.

تاریخچه پامنار

محله پامنار یکی از قدیمی ترین محله های تهران قدیم بود. محله پامنار از جمله محله هایی بود که تاریخ شکل گیری آن به زمان شکل گیری هسته اولیه تهران بازمی گردد. تهران شهری بود که پس از حمله مغول به ری و تخریب شهر ری به عنوان مرکز سکونت ساکنین قدیمی تهران و مهاجرین شهر ری به این منطقه اهمیتی دو چندان یافت و پس از گذشت چندین سال تبدیل به شهری بزرگ در این محدوده شد. با شکل گیری تهران ، بازار تهران نیز تبدیل به یکی از قدیمی ترین بازارهایی شد که در این بعد جغرافیایی شکل گرفت و محله های اطراف آن نیز به این محدوده پیوستند.
در زمان شاه تهماسب صفوی ، محله پامنار نیز به همراه مناطق دیگر وارد حصار تهران شد و به همین دلیل اهمیت پامنار به عنوان یکی از محله های تهران دو چندان گشت. این اتفاق باعث شد تا محله پامنار درست در جنوب دروازه شمیران تهران و شمال بازار تهران قرار گیرد. مسافران تهران به شمیران برای رسیدن به دروازه شمیران باید از این محله عبور می کردند. این موضوعات موجب شد تا مجموعه هایی برای بارانداز کالاهای ورودی و خروجی به بازار تهران از این منطقه بگذرد و به همین دلیل پامنار مبدل به بارانداز مسافرین و تجار شده و مجموعه ای از کاروانسرا و محل اسکان مسافرین در این منطقه ساخته شد. در این مجموعه مساجد و مراکز تجری اهمیت دوچندانی یافتند و به همین دلیل پامنار به یکی از قطب های تجاری در زمان خود تبدیل شد.

پامنار در زمان قاجار

در زمان قاجار بود که مجموعه های حاکمیتی قاجاریه در پامنار تهران ساخته شد. شمس العماره و کاخ گلستان نیز بزرگترین این مجموعه ها بودند و این مجموعه ها پامنار را تبدیل به قطب سیاسی کل کشور کرد. مجموعه کاخ گلستان مرکز سیاسی اداره کل کشور بود و این موضوع بر روی تمام تعاملات اجتماعی و سیاسی این محله تاثیر گذار بود. پامنار را می توان قطب حاکمیت سیاسی ایران در آن زمان نامید ، چرا که بسیاری از نهادهای مهم حاکمیتی و در راس آن ها ، کاخ گلستان در این محله فعالیت می کردند. البته بعدها و در زمان ناصرالدین شاه بود که حصار تهران از سمت شمال گسترش یافت و دروازه شمیران نیز تخریب شده و محله ای با نام محله دولت در شمال پامنار و خیابان امیرکبیر ساخته شد تا برخی از مجموعه های دولتی در زمان قاجار به محله دولت منتقل شود. بخش مهمی از مجموعه های دولتی در زمان قاجار به محله دولت منتقل شد ، اما کاخ گلستان در جای خود باقی ماند و تا پایان عمر قاجاریه ، پامنار مرکز حاکمیت سیاسی ایران باقی ماند.

در زمان پهلوی بود که پامنار مرکزیت سیاسی خود را از دست داد. مرکزیت سیاسی ایران از کاخ گلستان به کاخ سعد آباد و کاخ مرمر منتقل شد و پامنار موقعیت سیاسی و حاکمیتی خود را از دست داد. پامنار گر چه حاکمیت سیاسی خود را از دست داد ، اما به دلیل تغییرات گسترده و شتابان سیاسی و اقتصادی در زمان پهلوی اول و به دلیل مجاورت با بازار تهران ، موقعیت اقتصادی و تجاری خود را گسترش داد و به قطبی تجاری و اقتصادی در تهران تبدیل شد. کاروانسرای پامنار به همراه باراندازهای آن تخریب شد و از دل این تخریب ، خیابان پامنار شکل جدیدی به خود گرفت و این محله با گذر زمان تبدیل به محله ای پر تردد در ابعاد تجاری و اقتصادی شد. نام خیابان های مهم پامنار نشاندهنده این ابعاد اقتصادی بزرگ است. خیابان امیرکبیر ، خیابان پانزده خرداد ، خیابان خیام ، خیابان ناصرخسرو ، خیابان پامنار و خیابان مصطفی خمینی از جمله خیابان های اطراف پامنار هستند و این نام ها نشان می دهد که محله پامنار تا چه میزان در تحولات اقتصادی و تجاری تهران نقش دارد.

دلیل نامگذاری پامنار

نام محله پامنار از روی مسجد پامنار و مناره این مسجد برداشته شده است. در این محله مسجدی قدیمی با تک مناره ای زیبا وجود دارد که به دلیل وجود این مناره زیبا و قدیمی نام پامنار از روی این مناره گذاشته شد.

دسترسی محله پامنار

محله پامنار از طریق خیابان های مصطفی خمینی ، خیابان امیرکبیر ، خیابان پانزده خرداد و خیابان خیام قابل دسترسی است. و به همین دلیل می توان گفت که از محله هایی است که دسترسی بسیار خوبی را به محدوده بازار ها و مناطق مرکزی تهران دارد.

حمل و نقل عمومی
محله پامنار در قلب تجاری شهر تهران قرار گرفته است و به همین دلیل دارای حمل و نقل عمومی بسیار خوبی است. خیابان امیرکبیر و خیابان خیام از خیابان هایی هستند که ناوگان حمل و نقل عمومی به طور مرتب در این خیابان در حال تردد هستند.

مترو پامنار
درباره مترو پامنار می توان گفت که ایستگاه مترو امام خمینی قلب و چهار راه مترو تهران است که در محله پامنار قرار دارد. ایستگاه مترو پانزده خرداد نیز در جنوب پامنار قرار دارد و این دو ایستگاه امکان اتصال پامنار را به خطوط مترو تهران فراهم می کند.

جاهای دیدنی پامنار

کاخ گلستان
کاخ گلستان گل سرسبد محله پامنار و شهر تهران است. کاخ گلستان تنها اثر ثبت شده تهران در فهرست آثار جهانی یونسکو است. مجموعه کاخ گلستان سیاسی ترین و زیباترین مجموعه کاخ مربوط به دوران قاجاریه است. به دلیل زیبایی منحصر به فرد و ویژگی های خاص این کاخ است که این مجموعه توانست در فهرست آثار جهانی یونسکو ثبت شود. مجموعه کاخ گلستان به عنوان تنها بنای تاریخی تهران که ثبت جهانی شده است ، روزانه بازدید کنندگان بسیار زیادی را در خود دارد. شمس العماره ، تکیه بزرگ دولت ، کاخ گلستان ، خلوت کریمخانی و عمارت الماس از مجموعه های دیدنی کاخ گلستان هستند.

مسجد ارگ تهران
مسجد ارگ یکی از مهمترین و قدیمی ترین مساجد تهران است. مسجد ارگ تهران دارای ابعاد بسیار گسترده سیاسی و اجتماعی و تاثیر بسیار عمیقی را در تحولات اجتماعی دویست سال گذشته و به خصوص تحولات انقلاب اسلامی داشت. مسجد ارگ تهران مرکز تجمعات مذهبی و سیاسی و اجتماعی بود که توسط بازاریان تهران سازماندهی می شد و این وقایع توانست منجر به شکل گیری تحرکات سیاسی بازار تهران شود. مسجد ارگ تهران با کاشی کاری های برجسته و بنای فاخر خود تا کنون توانسته است مرکزیت سیاسی خود را حفظ کرده و به یکی از بناهای مهم محله پامنار باشد.

کوچه مروی تهران
کوچه مروی تهران از کوچه های قدیمی تهران است. کوچه مروی خیابانی غربی شرقی است که از خیابان ناصر خسرو تا خیابان پامنار امتداد دارد. کوچه مروی از زیباترین کوچه های قدیمی تهران است. کوچه مروی در گذشته محل سکونت معاودین بود. معاودین از جمله ایرانیانی بودند که مدتی را در عراق زندگی کرده اند و به همین دلیل کوچه مروی یکی از کوچه هایی است که حال و هوای عرب نشینی را در خود دارد. کوچه مروی محل خرید و فروش اجناس آنتیک است و صنایع دستی و انواع لوازم آرایشی و بهداشتی در تهران است.

بازار عودلاجان
بازار عودلاجان یکی از قدیمی ترین بازارهای تهران است. بازار عودلاجان در کنار بازار پامنار و بازار کوچه مروی از زیباترین کوچه ها و بازارهای تهران قدیم هستند. یکی از مهمترین ورودی های بازار عودلاجان از طریق خیابان پامنار بوده ، روبروی کوچه مروی است. بازار عودلاجان امروزه تبدیل به یکی از زیباترین بازارهای صنایع دستی ایران تبدیل شده است. بازار عودلاجان دارای چندین اثر تاریخی مانند اولین بانک ایران ، تیمچه اکبریان و بازار صنایع دستی از جمله جاهای دیدنی بازار عودلاجان است.

مسجد پامنار
مسجد پامنار از آثار زیبای دوره صفویه است که در محله پامنار تهران قرار دارد. مسجد پامنار با تک مناره زیبای خود در این محله باعث شد تا این خیابان به نام خیابان پامنار شهرت یابد. منار مسجد پامنار یکی از زیباترین مناره های تهران است به نوعی که این مناره در سال 1334 با شماره 410 در فهرست اثار ملی ایران به ثبت رسیده است. مسجد پامنار از جمله مساجد بسیار تاثیر گذار در نهضت ملی شدن صنعت نفت و جریانات انقلاب اسلامی بود. در جریان ملی شدن صنعت نفت مسجد پامنار محل برگزاری جلسات آیت الله کاشانی بود. مرحوم آیت الله ثقفی ، پدر همسر امام خمینی (ره) نیز مدتی تولیت این مسجد را بر عهده داشت و گفته می شود که عقد ایشان نیز در همین مسجد منعقد شده است.

مدرسه دارالفنون در پامنار
مدرسه دارالفنون را قدیمیترین مدرسه تهران می شناسند. مدریه دارالفنون در در تقاطع خیابانهای ناصرخسرو و سعدی واقع شده است. مدرسه دارالفنون مهمترین میراث امیرکبیر در امر آموزش و سوق دادن ایران به دروازه های سیستم آموزش و پرورش مدرن اروپایی در ایران است. گر چه امیر کبیر مدرسه دارالفنون تهران را بنا کرد ، اما متاسفانه هیچوقت افتتاح آن را به چشم ندید و نخستین اساتید مدرسه دارالفنون تنها پس از دو روز پس از تبعید امیرکبیر به دارالفنون رسیدند. مدرسه دارالفنون در روز ششم دی ماه ۱۳۲۱ با حضور ناصرالدین شاه، آقاخان نوری صدراعظم جدید ناصرالدین شاه و گروهی از دانشمندان و معلمان ایرانی و اروپایی با ۱۱ نفر شاگرد این مدرسه به طور رسمی کار خود را آغاز کرد. امیرکبیر تنها تنها 13 روز پس از افتتاح مدرسه دارالفنون عمال دربار ناصری امیرکبیر ایران را رگ زدند و او هیچ گاه نتاونسن افتتاح و میوه های مدرسه دارالفنون را به چشم خود ببیند. ساختمان اصلی دارالفنون در سال ۱۱۳۱ شمسی به طور کامل تخریب شد و ساختمانی جدید با نقشه مهندسی روسی به نام مارکوف در همان محل ساخته شد البته باید توجه داشت که سالنهای نمایش و غذاخوری این عمارت همان ساختمانهای قدیمی هستند که بازسازی شده اند.

خیابان ناصرخسرو در پامنار
خیابان ناصرخسرو یکی از خیابان های مشهور تهران قدیم است که در محله پامنار قرار دارد. خیابان ناصرخسرو از میدان توپخانه تا خیابان پانزده خرداد امتداد دارد. تاریخچه خیابان ناصرخسرو دارای قراز و قرودهای بسیاری است. خیابان ناصرخسرو در گذشته خندق شمس العماره بود و می توان گفت که شمس العماره توسط خندق خیابان ناصرخسرو حفاظت می شد. در سال 1285 و درزمان ناصرالدین شاه بود که این خندق پر شد ه و تبدیل به خیابان شد. ناصرالدین شاه نام این خیابان تازه تاسیس را خیابان ناصریه گذاشت. بعدها نام خیابان ناصرخسرو از ناصریه تغییر کرده و به نام خیابان ناصرخسرو مشهور شد. خیابان ناصرخسرو دارای اماکن شاخصی مانند مدرسه دارالفنون ،کاخ شمس‌العماره ، بنای تاریخی سرای روشن ، مدرسه علمیه مروی و مسجد شاه (مسجد امام خمینی) است. خیابان ناصر خسرو امروزه مرکز خرید و فروش تجهیزات پزشکی و داروهای نایاب و بورس خرید و فروش دوربین و تجهیزات عکاسی است.

حمام پامنار
حمام پامنار از جاهای دیدنی پامنار است که در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است. حمام پامنار در زمان قاجاریه ساخته شد و از جمله آثار آن زمان است. نکته جالب درباره حمام پامنار ، ساخته شدن این حمام در عمق 5 متری است به طوری که بام این حمام با شیبی ملایم با کوچه امیر صدیق هم سطح می شود. تاریخ ساخت حمام پامنار به دوره فتحعلی شاه بازمیگردد و این موضوع را میتوان از روی وقف نامه این بنا استخراج کرد. ورودی حمام پامنار با یک راهرو کوچک به سربینه ختم میشود و با عبور از یک راهرو دیگر به خزینه ارتباط پیدا میکند. بام این حمام نیز با شیبی ملایم با کوچه امیر صدیق یکی میشود. تزئینات حمام پامنار نیز شامل کاشی های هفت رنگی است که به صورت معلقی کار شده است.

سوالات متداول درباره محله پامنار

محله پامنار تهران کجاست؟
محله پامنار تهران یکی از محله های مناطق مرکزی تهران است. محله پامنار تهران در جنوب میدان توپخانه و خیابان امیرکبیر و شمال خیابان پانزده خرداد قرار دارد. محله پامنار تهران در شرق محله سنگلج قرار گرفته و از قدیمی ترین محله های تهران است.

چگونه به پامنار برویم؟
برای رفتن به پامنار می توانید از خیابان امیرکبیر در مجاورت میدان توپخانه وارد خیابان پامنار شوید. اما برای رفتن به پامنار می توان از مترو پانمزده خرداد وارد خیابان پانزده خرداد شده و پس از چند دقیقه پیاده روی به خیابان پامنار می رسید.

پامنار مرکز چیست؟
پامنار مرکز خرید و فروش انواع ورق های گالوانیزه و ورق های پلکسی و انواع محصولات و مواد شیمیایی است. در خیابان پامنار فروشگاه های بسیاری وجود دارند که مواد اولیه مورد نیاز نایع مختلف را به مشتریان عرضه می کنند.

وجه تسمیه پامنار
وجه تسمیه محله پامنار به وجود مناره مسجد پامنار بازمی گردد. در این محله مسجدی با تک مناره زیبا وجود دارد که مناره این مسجد متعلق به دوره صفویه است و نام این محله نیز از روی نام مناره مسجد پامنار گرفته شده است.