1. صفحه اصلی
  2. مقالات و نوشته ها
  3. ابر چالش های شهر تهران در 30 سال آینده
چالش های شهر تهران

ابر چالش های شهر تهران در 30 سال آینده

در 30 سال آینده باید منتظر روزهای بسیار سخت و دشواری برای شهر تهران باشیم. تهران بیابان خواهد شد، سفره های زیر زمینی تهران به کف خواهد رسید، دبی آب برخی از رودخانه های تهران به صفر نزدیک خواهد شد، دمای هوای تهران به دمای شهرهای جنوب کشور نزدیک خواهد شد، بحران سیلاب ها بر اثر تغییرات اقلیمی تهران را تهدید خواهد کرد، آلودگی هوا ، آلودگی آب و خاک و آلودگی نور زندگی جانوران را در تهران تهدید خواهد کرد، زلزله و تغییرات اقلیمی نیز هر لحظه تهران را در خطر نابودی قرار خواهند داد.

شهر تهران به دلیل جمعیت بسیار زیاد و اکولوژی نامناسب استقرار خود ، در دهه های آتی دچار مشکلات و ابرچالش های بزرگی خواهد بود. برخی از این ابرچالش های می تواند تا حدی عمیق و گسترده باشد که زندگی در تهران را دچار مشکلات جدی کرده و حتی در صورت عدم مدیریت می تواند تهران را به شهر ارواح مبدل کند. ما از امروز باید ابرچالش های شهر تهران در دهه های بعد را به خوبی شناخته و برای رسیدن به آن نقطه ، برنامه ریزی مدونی داشته باشیم.

صرفنظر از وقوع بحران های آینده که بسیاری از آن ها حتمی خواهد بود، بدترین سناریوی ممکن در تهران آن است که ما این بحران ها را پیش بینی نکرده باشیم و بدون اطلاع و تحقیقی جامع و بدون برنامه ریزی در مورد این مشکلات و چالش ها ، راه را ادامه داده تا در نقطه وقوع بحران یا عمیق تر شدن بحران های امروزی به فکر راهکار برویم. این در حالی است که برای بسیاری از بحران های دهه های بعد شهر تهران هیچ جایی برای راهکار باقی نخواهد ماند و تنها راه ، تسلیم در وضعیت بحران ها است.

شهر تهران به دلیل وسعت و تراکم جمعیتی بالا در مقابل بسیاری از بحران ها آسیب پذیر است. آسیب پذیری تهران در مقابل بحران ها تنها به دلیل وسعت و تراکم جمعیتی بالای آن نیست. طراحی نامتوازن تهران به دلیل نوع شهرسازی آن و همچنین عدم وجود ساختار نرم افزاری مدیریت آن ، تاب آوری این شهر را در مقابل بحران ها بسیار پایین آورده است. نمونه بارز این مشکل را می توان در آتش سوزی ساختمان پلاسکو دید که با آتش سوزی و تخریب یک ساختمان بسیاری از مشکلات تهران در مورد نوع شهرسازی و همچنین مشکلات نرم افزاری مدیریت تهران خود را در معرض دید عموم قرار داد. اما در مدت کوتاهی پس از اتمام ماجرا تمامی درس های پلاسکو همراه با نخاله های این ساختمان مدفون شد.

در این مقاله بر آن هستیم که بزرگترین مشکلات و چالش های بزرگ پیش روی شهر تهران در آینده را مورد بررسی قرار دهیم. در این مسیر متاسفانه باید گفت که هیچ پژوهش مدون و قابل استناد دانشگاهی در مورد بسیاری از این موضوعات وجود ندارد و به همین دلیل می بایست منتظر روزهای سختی برای شهر زیبای تهران باشیم.

تغییرات اقلیمی شهر تهران

تغییرات اقلیمی شهر تهران

کره زمین در حال تغییرات اقلیمی گسترده ای قرار گرفته است که آثار مخرب بسیار زیادی را به جانداران این کره خاکی تحمیل کرده است. شهر تهران نیز از این الگوهای اقلیمی تبعیت می کند. آثار تغییرات اقلیمی در مناطق خشک جهان بسیار بیشتر از مناطق سرد و مرطوب جهان محسوس خواهد بود و کشور ایران نیز به تبع قرار گرفتن در مناطق خشک جهان از آثار تغییرات اقلیمی تاثیر بیشتری خواهد گرفت. این تاثیرات هم اکنون نیز در تهران قابل مشاهده است. کم بارشی ها و خشکسالی های دهه های اخیر تهران، عدم بارش برف در تهران، خشک شدن و آفت زدگی بسیاری از درختان بومی تهران مانند چنار و نارون و بسیاری دیگر از مشکلات کنونی تهران متاثر از همین تغییرات اقلیمی است. متاسفانه در این بخش هیچ پژوهش دانشگاهی وجود ندارد و به همین دلیل پیش بینی آثار این تغییرات در زندگی ساکنین شهر تهران بسیار دشوار است. اما مشخص است که این تغییرات اقلیمی به دلیل تداوم خشکسالی ها، افزایش دمای هوای تهران تا محدوده شهرهای جنوبی کشور ، تبدیل دشت تهران و ورامین به بیابان، از بین رفتن گونه های گیاهی بومی تهران ، خشک شدن چاه ها و ذخایر آب های زیر زمینی و حتی خشک شدن رودخانه های تهران ، آثار بسیار مخرب و زیانباری را برای شهر تهران به همراه خواهد داشت و سرنوشت بسیار سخت و دشواری در مقابل شهر تهران خواهد بود.

بحران آب در شهر تهران

بحران آب در شهر تهران

بحران آب بزرگترین بحران شهر تهران در دهه های اخیر خواهد بود. بخش مهمی از این بحران به دلیل تغییرات اقلیمی روی خواهد داد و بخش مهم دیگر آن مربوط به مدیریت غیرکارشناسی و غیر مسئولانه آب در تهران است. تغییرات اقلیمی تهران را دچار بحران آب خواهد کرد. دبی رودخانه های تهران بین بیست تا سی سال آینده، سی تا پنجاه درصد کاهش خواهد داشت و از سویی دیگر بسیاری از چاه های تهران خشک خواهد شد. در این صورت تامین آب برای تهران در بخش های کشاورزی، صنعتی و آب شرب تهران دچار مشکلات جدی خواهد شد. بخش دیگر این بحران مربوط به مدیریت غیرکارشناسی و غیر مسئولانه آب در تهران است. فرسودگی سیستم آبرسانی تهران و عدم ترمیم آن، کاشت و آبیاری غیر مسئولانه چمن و شمشاد و دیواره های سبز در تهران، قیمت نازل آب و بسیاری دیگر از مشکلات مدیریتی در بخش آب می تواند این بحران را عمیق تر کرده و تهران را در سی سال آینده با بزرگترین مشکلات روبرو کند.

فرونشست زمین در تهران

فرونشست زمین در تهران

زلزله خاموش در کمین تهران نشسته است. زنگ خطر فرونشست زمین در تهران به صدا درآمده و در این بخش نیز مانند باقی بخش ها نگاهی مسئولانه در مورد رفع مشکل یا حتی مواجهه با مشکل فرونشست زمین در تهران وجود ندارد. در سی سال گذشته سطح آب سفره های زیر زمینی تهران بین یکصد تا دویست متر پایین رفته و در سی سال آینده وضع بسیار وخیم تر از امروز خواهد شد. سطح سفره های زیر زمینی در بخش هایی از دشت تهران ، دشت ورامین و دشت شهریار به سیصد متر نیز رسیده است. این موضوع باعث شده است که در بخش هایی از دشت ورامین و دشت شهریار شاهد پدیدار شدن فروچاله هایی بسیار عمیق باشیم. این فروچاله ها که به زلزله خاموش مشهورند در حال پیشروی به سمت شهر تهران هستند و احتمالا در سی سال آینده خود را به تهران خواهند رساند. تفاوت زلزله خاموش با زلزله واقعی در این است که اگر خانه و هر تاسیساتی در زلزله تخریب شود قابلیت احیاء را خواهد داشت اما در مورد فرونشست زمین ، امکان احیاء تاسیسات و یا خانه های تخریب شده به دلیل ایجاد چاله ها یا شکاف های عمیق در سطح زمین دیگر وجود نخواهد داشت. در صورت ایجاد فروچاله یا ترک در زمین زیر منزلتان باید قید زمین و منزلتان را بزنید.

سیلاب در تهران

سیلاب در تهران

آیا سیلاب می تواند منجر به تخریب گسترده در شهر تهران شود؟ اگر نگاهی به رود دره های شهر تهران و مسیرهای اتوبانهای شرق به غربی این شهر داشته باشیم، در می یابیم که سیلاب های بزرگ در تهران می تواند بسیاری از این مسیرهای مواصلاتی را قطع کرده و سیلاب را به جان مناطق مسکونی تهران بیاندازد. تغییرات اقلیمی الگوی سیلاب ها و بارش ها را در سطح جهان دستخوش تغییرات فاحشی خواهد کرد. خشکسالی های طولانی مدت و بارش های سیل آسا از ویژگی های بارز تغییرات اقلیمی در سطح جهان است. گاه در یک سال ممکن است بارش یک منطقه به صفر نزدیک شود و گاه ممکن است بارش متوسط یک یا دو سال را در یک روز یا دو روز در یک منطقه مشاهده کرد. اگر چنین اتفاقی در تهران روی دهد تهران تاب و توان مقابله با چنین سیلاب هایی را نخواهد داشت. بی شک در سال های آتی و تبدیل بارش های منظم در تهران به بارش های نامنظم، شاهد سیلاب هایی فراتر از آنچه امروز آن را دیده ایم خواهیم بود.

در نوشته ای دیگر بصورت اختصاصی به سیلاب تهران پرداخته شده است

زلزله در تهران

زلزله در تهران

بزرگترین کابوس شهر تهران زلزله است. تهران روی گسل های بسیار خطرناک و عمیقی ساخته شده است. گسل های مشاء و گسل ری جزو خطرناک ترین گسل های تهران در شمال و جنوب تهران هستند که قابلیت زمین لرزه هایی با قدرت هفت ریشتر را دارند. به جز این گسل ها ، گسل پارچین، کهریزک ، پیشوا ، رباط کریم و گسل شمال تهران هستند که هر کدام از این گسل ها می تواند خسارات عظیمی را به شهر تهران وارد کند. برخی پیش بینی ها عنوان می کنند که زلزله هفت ریشتری تهران می تواند ۶۴۰ هزار واحد مسکونی را در تهران به تلی از خاک و خاکستر تبدیل کند و نزدیک به یک و نیم میلیون از جمعیت تهران می تواند قربانی زلزله هفت ریشتری تهران شود. ۳ هزار و ۲۶۸ هکتار از مساحت شهر تهران را بافت فرسوده تشکیل داده است و ۱۵ هزار هکتار از مساحت شهر تهران بافت ناپایدار است. در صورت وقوع زلزله ای با قدرت هفت ریشتر یا بالاتر به جز بافت فرسوده و ناپایدار ساختمان ها و سازه های جدید نیز به دلیل عدم نظارت صحیح در زمان ساخت و عدم وجود استانداردهای لازم در بسیاری از مصالح ساختمانی از جمله سیمان و آهن به کار رفته در آنها به طور جدی دچار مشکل خواهند شد. حتی خطر فروریزی نیز بسیاری از ساختمان های جدید را تهدید خواهد کرد. بنابراین زیاد به ساختمان ها و سازه های جدید مطمئن نباشید. از سویی دیگر بسیاری از تاسیسات درمانی و زیرساخت های مدیریت بحران نیز از بین خواهد رفت و امکان امداد رسانی در تهران عملاٌ وجود نخواهد داشت و ما شاهد فاجعه ای در سطح بین المللی خواهیم بود. یادمان نرود که در حادثه پلاسکو بیش از ده روز یافتن اجساد شهدای آتش نشان به طول انجامید و آواربرداری یک ساختمان در تهران نیز بیش از یک ماه طول کشید و تا زمان نگارش این مقاله پس از چهار سال این ساختمان هنوز احیاء نشده است. پس منتظر فجایع بزرگی باید در زمان زلزله تهران بود.

زمان وقوع زلزله در تهران قابل پیش بینی نیست ، اما آنقدر می توان مدعی بود که شهر تهران به هیچ وجه تاب و تحمل چنین زلزله مخوفی را نخواهد داشت.

 

آلودگی هوا

آلودگی هوا

از دهه پنجاه تا به امروز هر سال وضعیت آلودگی هوا در تهران بدتر از سال های گذشته شده است. مقدار تولید گازهای گلخانه ای و مسموم در تهران در رده بزرگترین شهرهای جهان است. مصرف نامتعارف انرژی در بخش های خانگی و صنعتی ، مصرف بالای بنزین در تهران و خودروهای فرسوده با مصرف بالای سوخت آنها از مهمترین عوامل تولید گازهای گلخانه ای و آلاینده در تهران است. به این دلایل می توان تولید آزبست و میکروپلاستیک توسط خودروها و مصارف عمومی را افزود که به عوامل فوق افزوده می شود. سونامی‌ سرطان و افزایش دمای هوای تهران از بزرگترین بحران هایی است که افزایش گازهای آلاینده تهران می تواند موجبات بحران های شدیدی از جمله سرطان و خشکسالی و آلودگی خاک را برای شهر تهران در سی سال آینده به ارمغان آورد.

 

آلودگی خاک

آلودگی خاک

در مورد آلودگی هوا بسیار شنیده ایم اما در مورد آلودگی خاک زیاد نمی دانیم. آلودگی خاک در تهران می تواند تمام کشت و زرع و منبع حیات‌ تهران را در سی سال آینده تخریب کرده و بخش هایی از دشت های حاصلخیز تهران را غیر قابل کشت و زرع کند. آلودگی خاک امنیت غذایی تهران را‌ تهدید خواهد کرد و چنانچه آلودگی خاک تهران به سطح غیر قابل کنترل برسد ، با از بین رفتن زمین های قابل کشت در تهران امنیت غذایی تهران و حتی کل کشور خدشه دار خواهد شد. بسیاری از باغات اطراف و زمین های مزروعی اطراف تهران محل کاشت و پرورش میوه ها و سبزیجات و علوفه دامی است. این اراضی مزروعی تا کنون هم نقش فعالی در تولید اکسیژن و پاک کردن هوای تهران داشته اند و هم نقش پررنگی در تامین غذای کشور داشته اند. تمامی این اراضی امروز تحت خطر هستند. گر چه روند آلودگی خاک نسبت به آلودگی هوا بسیار زمان بر است ، اما باید در نظر داشت که آلودگی هوا با بادی از بین خواهد رفت و تاثیرات آلودگی خاک بسیار ماندگار است و با باد و طوفان و گردباد نیز از میان نخواهد رفت.

 

آلودگی نوری

آلودگی نوری

متاسفانه بسیار کم از آلودگی نوری سخن به میان آمده است. اما آیا آلودگی نوری می تواند مبدل به بحران شود؟ همین امروز نیز ما در بحران های مربوط به آلودگی نوری زندگی می کنیم. گر چه چندان اطلاعی در مورد آثار مخرب آلودگی نوری نداریم از تاثیرات آن در امان نیستیم. اگر گاهی احساس سردردهای مزمن دارید و یا اگر گاهی دچار افسردگی های بلند مدت هستید ، یکی از دلایل مهم آن آلودگی نوری است. از بین رفتن ریتم خواب تمام جانداران از جمله انسان ، مشکلاتی چون افسردگی و سردردهای مزمن گریبانگیر جامعه انسانی شده است، اما ما از منشاء آن اطلاعات درستی نداریم. آلودگی نوری و از بین رفتن فاصله شب و روز از جمله دلایل این نوع از آلودگی است. از طرفی دیگر با گسترش شهر تهران به سمت جنوب و غرب و شرق ، اتصال روشنایی شهر های تهران به کرج و شهریار و ورامین و جاجرود هر روز بیش از گذشته شده است‌ و این آلودگی نوری شدید در سطح گسترده در تهران بر زندگی تمام جانداران شهر تهران تاثیرات بسیار مخربی گذاشته است. با گسترش روز افزون تهران و مصرف بالای انرژی در این شهر ، این تاثیرات مخرب هر روز بیش از گذشته خواهد بود.

تهران بیابان خواهد شد

برخی می اندیشند با از بین رفتن سفره های زیرزمینی تهران و افزایش دمای هوا در تهران ، دشت تهران و دشت های نزدیک تهران مانند دشت شهریار و ورامین تبدیل به کویر می شوند. این تصور کاملا اشتباه است. تهران مبدل به بیابان خواهد شد. اگر در کویر آب و حیات جانوری و گیاهی وجود دارد، در بیابان هیچ جانداری اعم از گیاه و جانور نخواهند توانست به حیات خود ادامه دهند. اگر دقت کنیم بخش هایی از دشت تهران ، هم اکنون نیز بیابان شده اند ، اما به دلیل استفاده غیر مسئولانه از منابع آب زیرزمینی ما به هویت بیابانی این دشت ها مانند دشت ورامین و پاکدشت ، پی نبرده ایم. حال کل تهران در معرض تبدیل شدن به بیابان است. این اتفاق با روند کنونی بین سی تا پنجاه سال به طول خواهد انجامید ، اما وقوع آن حتمی است. در صورت تبدیل تهران به بیابان ، این شهر با مشکل جدی از بین رفتن سفره های زیرزمینی ، از بین رفتن زمین های مزروعی و قابل کشت و ریزگردهای بیابانی در تهران مواجه خواهیم بود. همان سرنوشت شومی که در عراق و سوریه باعث تولید ریزگردها شده است ، در تهران نیز بر سر شهر خواهد آمد و این ریزگردها دیگر متعلق به دو تا سه هزار کیلومتر دورتر از تهران نیز نیستند ، بلکه بیخ گوش تهران ریزگردهایی با حجم بالا تولید شده و سلامت شهر تهران را دچار مخاطرات جدی خواهد کرد. نه تنها تهران بلکه این خطر بسیاری از دشت های نزدیک تهران از جمله دشت قزوین و دشت همدان و کویرهای کاشان و اصفهان را تهدید می کند. اگر از امروز به فکر نباشیم تهران مبدل به بیابانی خواهد شد که هیچ جانوری جز انسان و آن هم با مشقت ها و رنج های فراوان نخواهد توانست در آن حیات داشته باشد.

نتیجه گیری در مورد ابرچالش های تهران و یا بزرگترین مشکلات تهران در سی سال آینده

تهران در سی سال آینده دچار بحران های بسیار جدی و در برخی از مواقع بحران های حیاتی خواهد بود. بحران آب، تغییرات اقلیمی ، خشکسالی ، افزایش دمای هوا، آلودگی هوا ، آلودگی خاک، آلودگی نوری ، زلزله ، سیلاب های غیر متعارف، فرونشست و ایجاد فروچاله ، به کف نشستن سفره های زیر زمینی تهران و ریزگردهای بیابانی در تهران بخشی از این بحران ها خواهد بود. بسیاری از این بحران ها همین امروز نیز شروع شده و قابل مشاهده است اما با مدیریت غیر مسئولانه ، بیشتر مدیریت صورت گرفته در جهت رفع نیازهای روزمره و یا سرپوش گذاشتن بر بحران های امروزی است. به طور مثال بحران آب در تهران با احداث و افزایش و کف برداری از چاه های عمیق و نیمه عمیق برای مدتی به تعویق افتاده است. اما باید در نظر داشت که این تعویق کوتاه مدت ، در زمان رسیدن به عمق بحران مدیریت بحران را بسیار سخت و دشوار خواهد کرد. برخی از این بحران ها زمان وقوع مشخصی ندارند. به طور مثال سیلاب و زلزله زمان مشخصی را به خود اختصاص نخواهد داد و برخی از این بحران ها مانند آلودگی خاک زمانی بیش از سی سال طلب می کنند. اما تمامی این بحران ها در زمانی دور یا نزدیک گریبان تهران را خواهند گرفت.

متاسفانه در مورد بسیاری از این موارد حتی تحقیقاتی جزئی نیز در دسترس نیست. به خصوص در مورد هولناک ترین این بحران ها که بحران تغییرات اقلیمی است هیچ طرح و تحقیق مدونی وجود ندارد و به همین دلیل پیش بینی زمان و چگونگی وقوع بحران تغییرات اقلیمی در تهران ، قابل بررسی و نتیجه گیری نیست. این خلا نشان می دهد که ما تا چه اندازه نسبت به سرنوشت شهر تهران و شهروندان آن کوتاهی داریم. ما باید از امروز که بسیار نیز دیر است برای رسیدن و برخورد با هر کدام از این بحران ها به طور جداگانه و سیستمی برنامه ریزی داشته باشیم. بسیاری از این موارد به حدی جدی هستند که می توانند زندگی و حیات را در شهر تهران به خطر می اندازند. بنابراین نمی توان بدون برنامه ریزی این موارد را به حال خود رها کرد. این بحران ها هر کدام می تواند زندگی بخشی از شهروندان یا حتی جمع شهروندان تهرانی را دچار مخاطرات جدی کند.

5/5 - (1 امتیاز)
چرا شناخت تهران برای ما مهم است؟
سیلاب تهران

پست های مرتبط

1 دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
برای ادامه، شما باید با قوانین موافقت کنید

فهرست