وقتی ناصرالدین‌شاه زمام امور را به دست گرفت، تحت تأثیر سفر‌های خارجی‌اش، سوادی شبیه‌سازی دارالخلافه را با شهر‌های اروپایی داشت و به همین دلیل دستور داد تا تهرانی جدید بسازند و حد آن را تغییر دهند.
عبدالله انوار، تهران‌شناس در باره شکل‌گیری تهران جدید در دوره ناصرالدین‌شاه توضیح می‌دهد: «دوره ناصرالدین شاه، سال ۱۲۸۴ قمری، دستور توسعه تهران را داد که از مقابل توپخانه (میدان امام خمینی امروزی) ۱۵۰۰ قدم به سمت شمال و ۱۰۰۰ قدم به سمت دیگری رفتند و خندق‌های قدیمی شاه‌طهماسبی را پر کردند و دیوار کشیدند. »
به گفته این تهران‌شناس، در نقشه حاج «نجم‌الدوله» که سال ۱۳۰۹ قمری ترسیم شده، تهران دقیقاً دارای ۴ محله بود:
محله عودلاجان، محله دولت، محله بازار و محله سنگلج.
در ادامه اسامی ۱۱۴ محله و روستای قدیمی تهران و شمیران را مرور می‌کنیم:
۱. پس قلعه ۲. اختیاریه ۳. رستم‌آباد ۴. دربندسر ۵. گلابدره ۶. فرمانیه ۶. لویزان ۷. شیان ۸. چیذر ۹. قیطریه_قیصریه ۱۰. سوهانک
۱۱. قاسم‌آباد (محله) ۱۲. نخجوان ۱۳. دروس ۱۴. زرگنده ۱۵. قلهک ۱۶. دزآشیب دزآشوب ۱۷. دربند ۱۸. سربند ۱۹. فرحزاد
۲۰. درکه_درگ
۲۱. اوین_اذون ۲۲. دره جنئ ۲۳. باغره (زندان اوین) ۲۴. فرشته خلازیل (خورآذین) ۳۵. تجریش_طجرشت
۳۶. صاحب‌قرانیه ۳۷. جعفرآباد ۳۸. سعدآباد ۳۹. چاهک (امامیه) ۴۰. تیغستان
۴۱. حصاربوعلی ۴۲. چالهرز ۴۳. ده ۴۴. ولنجک ۴۵. اُزگُل ۴۶. لارک ۴۷. اراج
۴۸. آجودانیه (چاله باغ) ۴۹. جوز درختک
جمشیدآباد ۵۰. درویش نو (تخت معیر)
۵۱. سامیان ۵۱. جماران ۵۲. شادآباد ۵۳. دارآباد ۵۴. امامزاده قاسم ۵۵. گنج‌آباد (امانیه) ۵۶. محمودیه ۵۷. زعفرانیه ۵۸. اقدسیه ۵۹. باغ شاطر ۶۰. لواسان (شهر)
۶۱. لواسان (روستا) ۶۲. گلندوک ۶۳. چهارباغ ۶۴. لتیان ۶۵. ناران ۶۶. نیاوران
۶۷. تلو ۶۸. قنات کوثر ۶۹. انباج ۷۰. برگ جهان
۷۴. استلک (اصطلک) ۷۵. مجیدآباد (تهران) ۷۶. اوشان ۷۷. آهار ۷۸. شورکاب
۷۹. شمشک ۸۰. سبو بزرگ
۸۱. سبو کوچک ۸۲. باستی ۸۳. بوجان
۸۴. کردیان ۸۵. هنزک ۸۶. سینک ۸۷. افجه ۸۸. لشکرک ۸۹. زردبند ۹۰. لزو
۹۱. شنگ‌زار (شِنکزار) ۹۲. ازگیل دره ۹۳. فشم ۹۴. نودونک ۹۵. نوشانی ۹۶. کلاک
۹۷. زایگان ۹۸. لالون (لالان) ۹۹. آب نیک
۱۰۰. میگون
۱۰۱. جمال آباد ۱۰۲. سرنو ۱۰۳. گرمابدر ۱۰۴. ده ونك ۱۰۵. مراد اباد ۱۰۶. حصارك ۱۰۷. كن ۱۰۸. سولقان ۱۰۹. واریش ۱۱۰. شهرستانك ۱۱۱. داودیه ۱۱۲. پونك ۱۱۳. باغ فیض ۱۱۴. طرشت
